به گزارش شاخص، پدیده سرقت علمی و رونوشت برداری ها به معضل خرید و فروش پایان نامه تبدیل شده است و هر روز دغدغه جامعه علمی و دانشگاهی کشور در این زمینه افزایش می یابد.
برای نوشتن پایان نامه فقط کافی است به آگهی های سایت های مختلف در اینترنت و خیابان‌ها مراجعه کنیم، آنوقت مشاهده می کنیم که به راحتی و با پرداخت مبلغی می توان یک پایان نامه آماده را تهیه کرد! کاری که باید ساعت ها و روزها وقت صرف آن کرد با مبلغ دو یا سه میلیون و کمتر یک روزه به دست می آوریم.
عوامل گوناگونی می‌تواند در کپی‌برداری دانشجویان از پایان‌نامه‌های دیگران موثر باشد؛ رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی و محل تحصیل از جمله این موارد است و رواج این امر در رشته‌هایی که با مطالب تئوریک در ارتباط است بیشتردیده می‌شود.
باید توجه داشت که آنچه بیش از هر چیز در کپی پایان‌نامه‌ها تاثیر دارد، اهمیت مسئله مدرک‌گرایی در سطوح مختلف جامعه امروز است به نحوی که افراد صرفا به دنبال مدرک هستند تا ارتقاء شغلی خود را در سازمان و محل کار خود به دست آورند.
در واقع کمتر کسی به دنبال کسب علم و دانش است و دانشجویان دوست دارند مدرک تحصیلی را صرفا دریافت کنند و پایان‌نامه نیز در این راستا برایشان اهمیتی ندارد چرا که افراد از روی علم سنجیده نمی‌شوند که این خود معضل بزرگی است.
اینکه صرفا یک تکه کاغذ به فرد اعتبار می‌بخشد مسئله‌ای است که سبب شیوع این رفتارهای نادرست در جامعه شده و هر دانشجویی به راحتی می‌تواند با مراجعه به یکی از مراکز انجام پروژه با پرداخت هزینه‌ای که گاهی سر به فلک می‌کشد پایان‌نامه را تهیه و به اساتید ارائه کند.
یافتن این مراکز چندان سخت نیست چراکه در مسیرهای پر تردد دانشگاهیان، ده‌ها آگهی انجام پایان‌نامه و پروژه‌های عملی به چشم می‌خورد که تعداد کثیری از دانشجویان مشتری آن‌ها هستند.
این در حالی است که ارزیابی افراد برای شغل و سمت بسیار مهم بوده و باید به نوآوری و خلاقیت شخص نیز توجه شود لذا این سوال به میان می‌آید که بار علمی و دانش دانشجویان را چطور می‌توان از طریق پایان‌نامه‌ها و تحقیقات کپی شده ارزیابی کرد.
کریم تفضلی کارشناس پژوهش و دبیر جلسات شورای پژوهشی دانشگاه بین‌الملل قزوین در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار اجتماعی شاخص، در خصوص ارزیابی سطح علمی و کیفی پایان نامه‌های ارائه شده توسط دانشجویان اظهار کرد: مشکل اساسی بسیاری از این طرح‌ها و پایان نامه‌ها این است که هیچ ارتباطی با صنعت و دانش کاربردی روز نداشته و بیشتر از وجه تئوریک برخوردارند.
پایان‌نامه‌ها جنبه رفع تکلیف و نمره‌ای دارند
وی با بیان اینکه اکثر دانشجویان پایان نامه‌ها و مقالات را فقط برای رفع تکلیف انجام می‌دهند گفت: هیچ یک از این طرح‌ها برحسب نیاز اجتماعی و اقتصادی جامعه نیست و از طرفی تا زمانی که بخش صنعت و دانشگاه در جهت مخالف هم حرکت می‌کنند این مشکلات حل نخواهد شد.
این کارشناس پژوهش با تاکید بر اینکه دانشجویان باید از ذهن جستجو گرانه برخوردار باشند تصریح کرد: وقتی دانشجو صرفا برای دریافت نمره و رفع تکلیف واحدهای درسی کار انجام می‌دهد طبیعتا پایان نامه‌ها هم در این مسیر قرار می‌گیرند.
تفضیلی افزود: رابطه دانشجو و اساتید باید دو سویه باشد به عبارتی اساتید هم باید انگیزه استفاده از خلاقیت و توانایی دانشجو را داشته باشند.
وی با اشاره به مشکلات پیش رو در نگارش پایان نامه‌ها ابراز کرد: گاهی شرایط اجتماعی حاکم بر جامعه و حساسیت‌های موجود در برخی از موضوعات سیاسی و اجتماعی روز اجازه ورود محققان در این عرصه‌ها را نمی‌دهد.
کارشناس پژوهشی با تاکید بر اینکه باید فضای حمایتی برای کارهای تحقیقاتی پژوهشگران فراهم شود، اذعان کرد: رشته‌های روانشناسی، مدیریتی و صنعتی از جمله رشته‌هایی هستند که ممکن است محققان در بررسی و ارائه نتایج آن‌ها به دلیل حساسیت بالا با موانعی روبرو باشند.
تفضلی با بیان اینکه پژوهشگران نقش اساسی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارند، استدلال کرد: تجربه نشان می‌دهد که یکی از محورهای اصلی جهش صنعتی و اقتصادی غرب، دانشگاه‌ها و پژوهشگران بودند.
این کارشناس ادامه داد: در بخش صنعت تا وقتی فضای تحقیقی و آزمایشی مناسب فراهم نباشد نمی‌توان به دستاوردها و پدیده‌های صنعتی دست یافت و هدف شرکت‌های دانش بنیان هم در این مسیر وارد کردن علم و دانش در چرخه بازار و تولید است.
حوزه علوم انسانی نادیده گرفته شده است
کارشناس پژوهشی با اشاره به اینکه متاسفانه در حوزه انسانی اقداماتی به صراحت انجام نگرفته است، تصریح کرد: توسعه انسانی مهم‌ترین بحث روز در جهان بوده چرا که انسان‌ها سازنده جامعه خود هستند و نیروی انسانی ماهر به نوعی برنامه‌ریز در حوزه‌های انسانی و اجتماعی است.
تفضلی با بیان اینکه همواره در نظام اداری، برنامه‌ریزی شهری و روستایی ضعف‌های زیادی وجود دارد، بیان کرد: دانشجویان نخبه و پژوهشگران در صورت فراهم بودن زمینه فعالیت می‌توانند در این عرصه‌ها وارد شده و بسیاری از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی را به وسیله طرح و ایده‌های خود بر طرف کنند.
وی با تاکید بر اینکه محور تکامل چرخه علم در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد، تشریح کرد: تمرکز علوم، تکثیر و تکامل آن در مهد دانشگاه انجام‌پذیر بوده و بازوی اجرایی آن محققین هستند.
کارشناس پژوهشی با اشاره به اینکه حمایت‌های لازم از پژوهشگران صورت نمی‌گیرد، عنوان کرد: در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی بسیاری از بودجه‌های طرح‌های پژوهشی جذب نشده است.
تفضلی خاطرنشان شد: در دوره‌هایی بودجه مناسبی به دستگاه‌های پژوهشی اختصاص داده شده است اما به دلیل فقدان کار علمی و پژوهشی در دانشگاه‌ها یا مراکز تحقیقاتی نتوانستند این بودجه‌ها را کسب کنند.
مهاجرت‌ها به آینده کشور خسارت وارد می کند
این کارشناس استدلال کرد: مدیران کشور باید توجه داشته باشند که در کنار حمایت‌های مادی باید حمایت برنامه‌ای و ساختاری هم وجود داشته باشد.
وی تاکید کرد: بیشترین دغدغه پژوهشگران در رشته‌های فنی مهندسی قرار گرفتن دانشگاه و صنعت در موازات یکدیگر و در رشته‌های انسانی هماهنگ بودن برنامه‌ریزان کشور با محققین است.
کارشناس پژوهشی با بیان اینکه سالانه طبق آمارهای غیر رسمی ۱۵۰هزار نفر از ایران مهاجرت می‌کنند، گفت: دانشجویان و جوانان بخش عمده این مهاجران را تشکیل می‌دهند که اگر زمینه و حمایت لازم از آن‌ها انجام گیرد قطعا کشور را ترک نمی‌کنند.
وی یادآور شد: یکی دیگر از مشکلات پژوهشگران مالکیت فکری، معنوی و ثبت اختراع است که باید به طور جدی و عملی در ایران انجام گیرد.
تفضیلی در پایان با اشاره به نقش رسانه‌ها در فعالیت‌های پژوهشی، ابراز کرد: رسانه‌ها حلقه واسط بین دولت‌ها و نخبگان علمی بوده و فرهنگ‌سازی فعالیت‌های پژوهشی و انعکاس نیازها و مشکلات پژوهشگران از وظایف رسانه‌ها است.
کلام پایانی؛
با توجه به اینکه پیشرفت صنعتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هر کشوری با تکیه بر نخبگان داخلی و فعالیت‌های پژوهشی امکان پذیر است نباید معضل مدرک‌گرایی و پایان‌نامه‌های ناکارآمد را نادیده گرفت.
از طرفی هم نمی‌توان منکر استعدادهای بی‌نظیر محققان و دانشجویان کشور بود و نباید از حمایت‌های مادی و معنوی آن‌ها غافل شد؛ قطعا اگر نیازها و زمینه انجام پژوهش‌ها فراهم باشد هرگز شاهد استفاده و ارائه اختراعات آن‌ها در خارج از مرزهای کشور نخواهیم بود.
در این راستا قطعا به برنامه‌هایی منسجم و زیرساخت‌های مناسب برای پایان دادن به پروژه پایان‌نامه‌های تکراری و بدون استفاده در دانشگاه‌ها و بالا بردن بار علمی و دانش دانشجویان به جای مدرک گرایی نیازمند هستیم.
انتهای پیام/۱۳۰۰